SDL Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Yönetim Kurulu Başkanı Umut Şedele, makalesinde Yeni Gümrük Yönetmeliği’nin detaylarını anlattı:
09.01.2024 tarihli 32424 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliği değişikliği, son zamanlarda gerek lojistik firmalarının gerekse taşınan eşyanın ithalatçılarını zor durumda bırakan bazı Gümrük İdarelerinde uygulanan hem para cezası hem de eşyanın tasfiyesi hususlarını düzenleyerek firmalara nefes aldırmıştır.
Şöyle ki;Gümrük Kanununun 235 inci maddesinin 5 inci fıkrası, giriş gümrük idarelerinde belirgin şekilde farklı çıkan eşyaya ilişkin cezai durumları a ve b bentlerinde, eksiklik ve fazlalığa ilişkin cezai durumları ise c ve d bentlerinde hüküm altına almıştır. Eşyanı fazla çıkması durumu ile ilgili hüküm; “……transit rejimine konu edilen serbest dolaşımda olmayan eşyanın, hareket gümrük idaresinden sevk edilmesinden sonra varış gümrük idaresine varışından önce ya da varış gümrük idaresinde yapılan kontrolü veya muayenesi sonucunda beyana göre eksiklik veya fazlalık tespit edilmesi hâlinde fiilin niteliğine göre bu fıkranın (c) veya (d) bentleri uyarınca işlem yapılır. Bu fıkranın (c) ve (d) bentleri kapsamında değerlendirilemeyecek eksiklik ve fazlalık durumları ile bu durumların tespitine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.” Şeklinde olup, d bendi “Beyana göre fazla olduğunun tespit edilmesi hâlinde, fazla çıkan eşyanın gümrük vergileri kadar idari para cezası verilir ve fazla çıkan eşya 177 ila 180 inci madde hükümlerine göre tasfiyeye tabi tutulur.” Hükmündedir.
Yukarıda bahsi geçen Kanun Maddesine istinaden Gümrük Yönetmeliği’nin 240 ıncı maddesi “Ortak transit rejimi kapsamında, Türkiye Gümrük Bölgesine mühürlü olarak gelen ve mühürleri kontrol edilmek suretiyle varış gümrük idaresine sevk edilen veya mühürsüz gelen ve transit idaresince mühür tatbik edilmek suretiyle ya da mühürden vazgeçme uygulanarak varış gümrük idaresine sevk edilen serbest dolaşımda olmayan eşyanın, varış gümrük idaresince yapılan muayenesi sonucunda eşyanın beyanda belirtilen cinsine uygun olmakla birlikte beyana göre fazla çıkması halinde, 239 uncu maddenin ikinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.” Olarak düzenlenmiş 239 uncu maddenin 2 inci fıkrasının a bendinde ise “ Fazla çıkan eşya geçici depolama yeri veya antrepoya alınır; talep edilmesi halinde, beyana konu diğer eşyanın gümrük işlemlerine devam edilir. Beyannameye ekli fatura ve ticari belgelerde kayıtlı bilgilerden fazlalığın yanlış beyan sebebiyle ortaya çıktığı anlaşılırsa, fazla eşyaya ilişkin rejim beyanında bulunulmasına izin verilir. Aksi halde, fazlalığın mahrecindeki fazla yüklemeden veya yanlış beyandan kaynaklandığının, 28 gün içerisinde ispat edilmesi gerekir. Bu süre yazılı başvuru halinde 28 gün daha uzatılabilir. Yükümlüsünce süresi içerisinde ispat edilmesi halinde, fazla eşyaya ilişkin rejim beyanında bulunulmasına izin verilir. Süresi içerisinde ispat edilememesi halinde, Kanunun 235 inci maddesinin beşinci fıkrasının (d) bendi uyarınca işlem yapılır. Her iki durumda da, varış gümrük idaresince hareket gümrük idaresine bildirimde bulunulmasını müteakip hareket gümrük idaresince rejim ibra edilir.” Hükmüne amirdir.
Bu maddeler uyarınca transit mevzuatı hükümlerine göre Gümrük İdarelerinde beyan edilmemiş farklı eşyanın da varış idaresince tespit edilmesi neticesinde takibat yapılarak 28 gün içerisinde fazlalığın neden kaynaklandığının ispatı halinde fazla çıkan eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulmasına izin verilerek Gümrük Kanununun 235 inci maddesinin 5-d fıkrasına göre işlem yapılmadığı şeklinde uygulama sürmekte iken, son zamanlarda bazı Gümrük Müdürlükleri tarafından, ortak transit rejimi kapsamında ülkemize getirilen eşya için Gümrük Yönetmeliği’nin 240 ıncı maddesindeki eşyanın beyanda belirtilen cinsine uygun olmakla birlikte beyana göre fazla çıkması halinde ifadesi dayanak gösterilerek, cins olarak beyana uygun olmayan ancak fazla çıkan eşya için 28 günlük ispat süresini içeren takibatların yapılmaması ve doğrudan Gümrük Kanununun 235 inci maddesinin 5-d fıkrasına göre işlem yapılması yani beyan harici farklı çıkan eşyanın gümrük vergileri kadar idari para cezası alınarak eşyanın da tasfiye edilmesi hükmü uygulanmaya başlamıştır.
Bu durumda araç içerisinde beyan edilmeyen farklı eşyaların bulunması durumunda, her ne kadar eşyanın yanlışlıkla beyan edilmediği mahreç yazısı, fatura v.b. belgelerle kanıtlansa da takibat yapılmadan ceza uygulanmasının yanı sıra ithalatçı firmalar, eşyalarının beyan edilip edilmediğini bile bilmemelerine rağmen kendileri ile alakalı olmayan bir hatadan dolayı eşyalarının tasfiyesi tehlikesi ile karşı karşıya kalmışlardır.
Söz konusu Yönetmelik değişikliği ile; Gümrük Yönetmeliği’nin 241 inci maddesinin 3 üncü fıkrası değiştirilmiş, ilgili fıkraya eklenen b bendi ile “Beyan edilen eşyada 239 ve 240 ıncı maddeler çerçevesinde bir eksiklik ya da fazlalık olup olmadığına bakılmaksızın, yapılan kontrol ve muayene sonucunda taşıt içerisinde transit beyanına konu edilmemiş ve 6’lı tarife alt pozisyonu beyan edilen eşyadan farklı olan eşyanın tespiti halinde 239 uncu maddenin ikinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.” Hususu hüküm altına alınmış, dolayısıyla transit beyanına konu edilmemiş bir eşyanın taşıt içerisinde tespit edilmesi durumunda direk olarak eşyaya ilişkin gümrük vergileri kadar idari para cezası ve beyan edilmeyen eşyanın tasfiyesi uygulaması yerine, Gümrük Yönetmeliğinin 239 uncu maddesinin 2 inci fıkrası uyarınca işlem yapılması sağlanmıştır. Yani transit beyanına konu edilmeyen eşyanın taşıt içerisinde tespit edilmesi halinde bu durumun mahrecindeki fazla yüklemeden veya yanlış beyandan kaynaklandığının 28 günlük süre içerinde, (hatta bu sürenin yazılı başvuru ile 28 gün daha uzatılması mümkündür) ispatlanması ile birlikte beyana konu edilmeyen eşyanın bir rejim beyanına konu edilmesine izin verilecek, transit beyannamesinin rejim hak sahibi veya taşıyıcısına da herhangi bir ceza uygulaması söz konusu olmayacaktır. Ancak bilinmelidir ki verilen süreler içerisinde ispat edilmez ise hem ceza hem de tasfiye uygulaması yapılacaktır. Eşyanın giriş gümrük idaresinde yapılan muayenesi neticesinde beyana göre farklı çıkması veya beyan harici eşya tespit edilmesi durumunda ise Gümrük Kanununun 235 inci maddesinin 5 inci fıkrasının a ve b bentleri uygulanmaya devam edecek olup, söz konusu düzenlemenin varış gümrük idaresinde yapılan tespitler neticesinde uygulanacak cezaya ilişkin olduğu hususuna dikkat edilmesi gerekmektedir.
