Afrika’nın genel ithalatımızdan aldığı yüzde 2’lik pay 2003-2015 arasında değişmezken, 2015 yılında Afrika’nın ihracatımızdan aldığı pay 2003’de yüzde 5 iken, 2015’de yüzde 8,7’ye çıktı. Yatırımlar açısından bakıldığında, 2003 yılında oldukça düşük bir düzeyde olduğu tahmin edilen Türkiye’nin Afrika kıtasındaki doğrudan yatırımlarının hâlihazırda 6,2 milyar dolara ulaştığı hesaplanmaktadır. Ekim 2015’te yayınlanan bir rapora göre Afrika’daki doğrudan yabancı yatırımlar arasında en fazla istihdam yaratanın Türk yatırımları olduğu kaydedildi (2014’te 16.593 kişilik istihdam).
Afrika kıtasının yeni cazibe merkezi olmayı başaran Fas’ın, gelecekte adından söz ettirecek. Özellikle Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğuna (ECOWAS) katılan Fas, 16 Aralık’ta gerçekleştirilmesi planlanan toplantıda üyeliğinin onaylanması bekleniyor. Afrika Kalkınma Bankası tarafından yayınlanan rapora göre, Fas’ın GSYİH’sının 120 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor. 2016 yılında 116 milyar dolar olarak gerçekleşen GSYİH’nın 2017 yılında 121.4 milyar dolara ulaşması beklenirken, 2006 yılında 65 milyar dolar seviyelerinde olan büyüklüğün yaklaşık 10 yıllık dönemde iki katına çıkıyor. Afrika Kalkınma Bankası diğer taraftan, diğer uluslararası kuruluşların tahminlerine paralel şekilde 2017 yılında Fas ekonomisinin büyümesini yüzde 4.5 olarak öngörürken 2018 yılı beklentisini ise yüzde 3.9 olarak açıklıyor.
Otomotiv’de ilk 7 hedefi
Fas’da en çok dikkat çeken sektör ise otomotiv. Bu alanda dünyadaki ilk 7 ülkeden birisi olmayı hedefleyen Fas’da PSI ve Renault Grubu’nun önemli yatırımları buluyor. Fas’ın Kazablanka şehrinde, otomotiv yedek parçası firmalarının yer alacağı bir lojistik merkezi kurulması bekleniyor. Ulusal Lojistik ve Ulaştırma Şirketi (SNTL) arasında imzalanacak anlaşma ile somutlaştırılacak proje kapsamında lojistik merkezinin “Smart Automobile City” konsepti ile kurulması planlanırken, şehrin Derb Omar ve Khouribga caddesi bölgelerindeki sektör firmalarının da yeni kurulacak alana taşınmasının planladığı ifade edildi. Yaklaşık 80 milyon dirheme malolması beklenen bölgenin yaklaşık 5 hektarlık bir büyüklükte olacağı ve araç muayene merkezi, showroomlar, yedek parça satış alanları, araç servisleri gibi sektörün ihtiyaçlarını karşılayacak hizmetlerin sunulacağı ifade edildi.
Fas ulaşımda birinci
Fas’ı Afrika’nın anahtarı haline getiren ise lojistik avantajı. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Fas, deniz ulaşımı açısından Afrika ülkeleri arasında 1’nci sırada yer aldı. Deniz Ulaşımı Bağlantı Endeksi olarak çevrilebilecek endekse göre 100 puan üzerinden 67 puanla birinci sırada yer alan Fas’ı Mısır (54,6) ve Güney Afrika (37,4) takip etti.
Fas, Türkiye’nin 2008 yılında en büyük açılım yaptığı ülkelerin başında geliyordu en büyük firmalarımızın buraya direkt hatlar kurduğunu gördük. Aradan geçen 9 yıl içerisinde Fas nakliyeciler için cazibesini hep korudu. Özellikle barındırdığı fırsatlar ve gelişen ekonomisi ile önümüzdeki dönemde de önemli ticaret ülkelerinden biri olacak.
Geçtiğimiz yıla Fas’a 2 milyar 997 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Bu yılın ilk 10 ayında yapılan ihracat miktarımız 1 milyar 287 milyon dolar oldu. Bu geçtiğimiz yılın aynı döneminden 130 milyon dolar daha fazla. Bu rakamla en fazla ihracat yaptığımız ülkeler sıralamasında ilk 30 ülke arasında yer alan Fas’ın önümüzdeki birkaç yıl içerisinde ilk 20 içerisinde olması bekleniyor. Özellikle Sahra Altı Afrika için de fırsat ülke olarak nitelendirilen Fas’ta Türk nakliye ve ihracat firmalarının ortaklıklar ve işbirlikleri kurduğuna şahit olabiliriz. Türkiye’nin Fas’dan ithalatı ise 2015 yılında 710 milyon dolar olarak gerçekleşti. Fas’dan ithal ettiğimiz başlıca ürünler otomobil, işlenmemiş altın, difosfor pentaoksit, işlenmemiş kurşun, tabii kalsiyum ve gümüş oldu. İhracat yapılan ürünlere bakıldığında ilk sıralarda otomotiv ve demir çelik sektörü geliyor. Fas Türkiye ikili ticaretinin çok büyük bir kısmını sanayi mamülleri oluşturuyor.
Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri (OAİB) geçtiğimiz yıl bir rapor hazırlayarak bu ülkede nasıl bir gelişim sağlanabileceğini araştırdı. Fas’ın ithalatının yaklaşık yüzde 50’si ve ihracatının yüzde 70’ten fazlası Avrupa Birliği ülkeleri ile yapılıyor. İthalatında sanayi ürünleri öncelikli sırada. 2014 yılında Fas’ın ithalatı, ihracatının iki katı oldu. Söz konusu durum açıkça ülkenin ithalatçı olduğunu ortaya koyuyor. İthal edilen ürünler için gümrük vergileri dışında yüzde 0,25 oranında ithalat vergisi ve yüzde 20’ye kadar KDV uygulanıyor. İthalatındaki başlıca ürünlere bakıldığında bakır teller ilk on beş ürün arasında yer alıyor. İthalat yaptığı başlıca ülkelere bakıldığında ise Türkiye’nin bütün dünya ülkeleri arasında 9.sırada yer aldığı açıkça görülüyor. Türkiye ile Fas’ın demir çelik ticaretine bakıldığında, Türkiye’nin Fas’ın en büyük tedarikçisi olduğu net olarak görülmekte olup, Fas’ın demir çelik ithalatı yaptığı ülkeler arasında Türkiye’nin 1. sırada yer aldığı dikkat çekiyor. Tüm dünyadan toplam 1,4 milyar dolar değerinde demir çelik alımı yapan Fas, bu ihtiyacının 335 milyon dolarını Türkiye’den karşılıyor. Türkiye ile Fas’ın inşaat aksamı ticaretine bakıldığında, Türkiye’nin Fas’ın en büyük 9. tedarikçisi olduğu görülmekte olup, Fas’ın tüm dünyadan toplam 218 milyon dolar değerinde inşaat aksamı alımı yaptığı ve bu ihtiyacının 3,7 milyon dolarını Türkiye’den karşıladığı dikkat çekiyor. Türkiye ile Fas’ın boru ticaretine bakıldığında, Türkiye’nin Fas’ın en büyük 7. tedarikçisi olduğu görülüyor, Fas’ın tüm dünyadan toplam 122,6 milyon dolar değerinde boru alımı yaptığı ve bu ihtiyacının 6,8 milyon dolarını Türkiye’den karşıladığı dikkat çekiyor.
Fas ve Çin Tek Kuşak Tek Yol projesi için çalışacak
Fas ve Çin arasında kasım ayı içerisinde Kuşak ve Yol projesinin inşa sürecinin hızlandırılmasıyla ilgili anlayış muhtırası imzalandı.
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Fas Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Nasır Burita’yla bir araya geldi. Görüşmenin ardından iki ülke arasında Kuşak ve Yol inşa sürecinin hızlandırılmasıyla ilgili anlaşma imzalandığı bildirildi.
Bakan Wang Yi görüşmede yaptığı konuşmada, Çin ile Fas’ın 2018 yılında diplomatik ilişkinin 60. yıldönümünü kutlayacaklarını hatırlatarak, Çin’in Fas’la her alanı kapsayan iş birliğini derinleştirip uluslararası ve bölgesel sorunlarda eşgüdümü artırmaya, gelişmekte olan ülkelerin ortak çıkarlarını korumaya hazır olduğunu belirtti.
Faslı bakan Burita, Fas-Çin ilişkilerinin geleneksel dostluk ve ortak çıkar temelinde geliştirildiğini, Fas’ın güvenilir ortağı olan Çin’in egemenliği, toprak bütünlüğü ve meşru deniz haklarını koruma çabalarını desteklediklerini dile getirdi.
Burita, Çin’le siyaset, terörle mücadele ve uluslararası işlerde destek ve eşgüdümü artırmak, ticaret ve yatırım alanlarında iş birliğini genişletmek istediklerini söyledi.